Op maandagavond, 28 november, stond het Eifman Ballet uit St. Petersburg op het podium van de Stadschouwburg. Het gezelschap danste Anna Karenina van Leo Tolstoi. Nooit eerder werd een klassiek literaire werk onder begeleiding van klassieke muziek zo eigentijds met Russische passie uitgevoerd. Eifman combineerde voor deze voorstelling verschillende werken van Tchaikovsky. De verhaallijn is eenvoudig: de centrale liefdesdriehoek tussen Anna, Karenin en Vronsky. Choreograaf Boris Eifman noemt zijn werk “psychologisch ballet”.
Als de gordijnen open gaan, is Anna (Anastasia Sitnikova) alleen op het podium. Ze raapt de poppen en een treintje van haar zoontje op. Het treintje is een vooruitwijzing naar haar eigen zelfmoord. Karenin, gedanst door Sergey Volobuev, is haar twintig jaar oudere man. Hij komt om haar te halen voor een bal. De familie Karenin geniet aanzien in de hogere sociale standen. Alles verandert snel als gevolg van een hartstocht die tussen Anna en Vronsky (Alexey Turko), een jonge officier, opvlamt.
Tijdens en groepsdans in loodgrijze lijnen merken Anne en Vronsky elkaar op. Niet alleen hun lichamen reiken naar elkaar uit, ook over hun gezichten spelen voorstellingen van schok, verwondering, verlangen en verscheurdheid. Voor mij is het heel anders dan de uitdrukkingsloze gezichten uit het klassieke ballet. Volgens het programma heeft Eifman “de emotie van de moderne dans en de syntaxis van het klassieke ballet samengebracht.” Anna Karenina is inderdaad een fascinerende combinatie tussen een traditionele en een moderne aanpak. Het is uiterst bekoorlijk en meeslepend.
Er was geen tutu te zien, maar wel balletschoenen. Ze waren nodig voor een arabesk die uitgleed in een spagaat. Overgave is een vloeiende valbeweging die eindigt in elkaars armen of een knik van de nek. Wroeging is een vuist tegen de borst. Wanhoop is een naakte dodendans, die me van ontzetting laat terug deinzen.
De lichamelijke vrijheid die de moderne kostuums bieden, is nodig in deze combinatie van klassiek ballet, moderne dans en acrobatiek. Elke beweging staat in dienst van een emotie. “Wanneer ik een beweging creëer, is dat omdat ik een emotie wil creëren.” Eifmans dansers kunnen alle dansregels breken, juist omdat ze allemaal een stevige klassieke achtergrond hebben.
Dat Eifman kiest voor de muziek van Tchaikovsky wordt beschouwd als een berekende kans, omdat zij zo bekend is en geladen met betekenis. Toch past de stijl van zijn choreografie bij de muziek van Tchaikovsky. Thaikovsky heeft gedurende zijn tijd precies hetzelfde gedaan als Eifman nu, namelijk klassiek met volksdeuntjes combineren.
Het decor is robuust, minimalistisch en functioneel. De onblusbare dorst naar elkaar wordt gedanst met Anna op een bed in de achtergrond en Vronsky op een sofa op de voorgrond. Allebei in hun eigen spotlight. Eeuwig onbereikbaar.
Vanaf hetzelfde podium waarop Karenin voor de eerste maal het meeslepend duet zag tussen de geliefden, springt Anna voor een aanstormende trein. De trein heeft zijn eigen onheilspellende klankbeeld. Het gebeurde enkele keren eerder in de voorstelling dat de klassieke muziek afgewisseld werd door modern geluidsvocabulaire. Als Anna een kruis slaat en voorover valt, verblindt een rij spotlights de zaal. Het is over.
Eifman heeft ons 100% overrompeld.