Doek gevallen voor het Scryption

Vandaag, 10 januari 2011, is het Scryption, het Museum voor schriftelijke communicatie en sociale media, voorgoed dichtgegaan. Dit is een bezuinigingsmaatregel van de gemeente Tilburg, voortvloeiend uit een besluit van de gemeenteraad. Verantwoordelijk politica is wethouder voor cultuur Marjo Frenk. In een column in het Brabants Dagblad (6 jan 2011) concludeerde auteur Ed Schilders dat Tilburg nu minder musea heeft dan Etten-Leur. Al hoeft het niet om gelijksoortige musea te gaan qua grootte en uitstraling, zo’n vaststelling doet toch schrikken. Etten-Leur telt eenvijfde van het inwoneraantal van Tilburg. En Etten-Leur heeft niet de ambitie om Culturele Hoofdstad van Europa te worden in 2018. Tilburg wel. Tilburg is een stad die een museum sluit terwijl zij als partner van BrabantStad Culturele Hoofdstad van Europa wil worden in 2018.

Hoe moeten we naar de sluiting van het Scryption kijken. Eerst maar eens enkele cijfers. Het Scryption ontvangt 200.000 euro subsidie. De begroting van de gemeente Tilburg is 1.000.000.000 euro. Het bedrag dat het Scryption ontvangt, bedraagt dus 0,02 % van de gemeentebegroting. En ongeveer 2 % van wat de Openbare Bibliotheek in Tilburg aan subsidie ontvangt.
Ik zou nog andere cijfers kunnen geven. Dat is niet het doel van deze column. In elk geval is het zo dat Tilburg relatief weinig uitgeeft aan kunst- en cultuursubsidies. In totaal staat er 21.000.000 euro gereserveerd voor cultuur en kunst op de gemeentebegroting, en daarvan gaat het leeuwendeel naar de Openbare Bibliotheek en Theaters Tilburg.
Er zijn in Europa twee andere musea die een vergelijkbare collectie als het Scryption in huis hebben. Toch is het Tilburgs museum uniek te noemen, omdat de collectie unieke voorwerpen bezit en er de band met het verleden, met de katholieke wortels van de stad, omdat het museum startte met een verzameling van een frater van het klooster van de Rooi Harten aan de Bredase Weg.
Ik breek me het hoofd over de overwegingen die tot de stopzetting van de subsidie geleid hebben. Ik vraag me af hoe ze erbij zaten, de leden van het college toen het besluit genomen werd: weg met het Scryption! Ik probeer me te verplaatsen in het hoofd van wethouder Marjo Frenk, uiteindelijk politiek verantwoordelijk voor de sluiting. Ik vraag me af wat er door het hoofd van de raadsleden ging toen de hamer neerkwam: van dat klotenmuseum zijn we in elk geval af? What next?
Er zijn genoeg vragen te stellen. Is het museum lullig genoeg gewoon op de fles gegaan omdat de directeur onvoldoende talent voor lobbyen bezat? Was het museumbeleid aanleiding om het geldstroompje te laten opdrogen? Is dit wat we verwachten mogen in de toekomst van de Tilburse bedrijven: niks? Voelde geen enkele bedrijf of instelling zich geroepen een stok te steken voor de teloorgang van het Scryption? Kennelijk niet. Waarom ondernamen de bedrijven niks die vorig jaar beweerden in een grote advertentie in het Brabants Dagblad dat cultuur voor een stad belangrijk is? Is dit de wraak van de ontevreden burger op ‘de elite’ die van kunst en cultuur houdt? Is de gemeenteraad de spreekbuis geworden van de zich verspreidende cultuurhaat?
Hoe kijken we over 20 jaar terug naar de periode waarin het college Noordanus 1 de scepter zwaaide? Als naar een culturele sloopperiode die het tijdperk Becht overtrof? Hoe kijken we terug op de rol van burgemeester Noordanus? Een kleurloze manager die alles liet gebeuren en alleen zichtbaar werd als een fabriekspand in vlammen opging? Die zich aan cultuur weinig gelegen liet liggen? Zal Marjo Frenk het beeld achtergelaten hebben – gestaafd met historische bewijzen – van de zwakste cultuurwethouder ooit. Van een wethouder die braafjes het coalitieakkoord uitvoerde – om aan de coalitie te mogen deelnemen, was geen concessie te gek, en daar zit de de brave meid nu aan vast? – , blij was dat ze wethouder mocht worden, niet opkwam voor de cultuur, nooit met de vuist op tafel sloeg, zich liet gebruiken om de hete kastanjes  uit het vuur te halen – koe cultuur te slachten – terwijl de andere collegeleden onderuitgezakt en glimlachend en knikkend toekeken en elkaar toefluisterden: ‘Wat een blije gup!’
Het schrift stond aan het begin van de belangrijkste episode van de beschaving, van een kennisrevolutie: het vastleggen van verworvenheden voor het nageslacht, zodat latere generaties de kennis van voorgaande generaties konden ontwikkelen. En het stond ook aan het begin van het behoud van kunst en cultuur. Aan het schrift hebben we de Odyssee van Homerus te danken, de werken van Plato en Aristoteles, de grote werken van Griekse en Romeinse tragedieschrijvers, de antieke poëzie, enzovoorts. En alles wat daarop volgde. Dat geldt voor alle beschavingen die een schrift ontwikkelden.
Het ging bij het besluit het Scryption op te doeken om twee ton per jaar. Wat een vernietiging van in de jaren opgebouwd kapitaal (verzamelen en inrichten) vindt hier plaats.
Ik heb me afgevraagd of er geen intelligente oplossingen te bedenken waren die sluiting konden voorkomen (voor zover het nodig was om de subsidie voor het Scryption te schrappen, wat niet mijns inziens niet het geval was). Was het niet mogelijk geweest om als dependance van het Letterkundig Museum in Den Haag te functioneren? Er zouden hier deeltentoonstellingen hebben kunnen plaatsvinden van schrijfmaterialen en manuscripten van Nederlandse schrijvers. Daarmee was een interessante samenwerking tussen twee steden tot stand gekomen.
Het Scryption had als museum een ideale ligging: bij het station. Zoals het Letterkundig Museum in Den Haag. Daar was nog veel uit te halen.
Ik heb het gevoel dat we allemaal falen, alle inwoners van de stad Tilburg. We smijten een diamant over de schutting en gaan door met boerend en schijtend op onze zelfgenoegzame reet te zitten.
Het museum is nu gesloten. Tilburg is een museum armer. De schade die met deze sluiting wordt aangericht is vele malen groter dan wat wordt bespaard. Die schade betreft het imago van de stad in het land en de schade die het zelfbeeld van de Tilburgers oploopt: ze (we) zijn niet eens staat om sluiting van een museum als het Scryption te voorkomen.
Is de sluiting van Scryption een begin van de culturele kaalslag die ons te wachten staat?
Met de verdwijning van het schrift verdwijnt ook vrijwel alle beschaving.