Het idee dat cultuur ‘goed’ is als het de ‘eigen broek kan ophouden’ lijkt bezig aan een opmars. Onder het mom ‘Frans Bauer krijgt toch ook geen subsidie’, wordt de suggestie gewekt dat er iets niet deugd aan culturele activiteiten die door de overheid worden gefinancierd, juist omdát ze door de overheid worden gefinancierd. Een idee dat (het populisme voorbij) door vertegenwoordigers van zowel linkse als rechtse partijen wordt uitgedragen, met grote gevolgen voor de Nederlandse cultuur (het kabinet Rutte gaat 20% van de cultuurbudget schrappen). Een idee dat bovenal een verwrongen opvatting over de taak van de overheid bloot legt.
De overheid heft belastingen om belangrijke voorzieningen –die er anders niet zouden zijn- te financieren en voor iedereen toegankelijk te maken. De verdubbeling van de Burgemeester Bechtweg zou er niet komen als de overheid dit niet betaalde. Er is geen projectontwikkelaar die dit voor eigen rekening wil ontwikkelen. Als je alle gebruikers zou laten betalen om gebruik te maken van de weg, dan zou het project er financieel niet uit kunnen. Toch is het belangrijk het project op te pakken: minder files, minder luchtvervuiling, meer veiligheid, enzovoort. Het is ook helemaal niet erg dat de overheid een grote rol heeft in het realiseren van collectieve voorzieningen. Het opbouwen van de verzorgingsstaat na de Tweede Wereldoorlog loopt parallel aan een enorme welvaartstoename voor iedereen. Grofweg komt het er op neer dat doordat de overheid stevige voorzieningen (onderwijs, zorg, sociale zekerheid, cultuur, enzovoort) heeft gerealiseerd, iedereen er beter van geworden is. Uit statistieken is af te lezen dat landen met een ‘kleinere’ overheid kampen met ‘grotere’ maatschappelijke problemen. (Voor wie meer wil weten: lees ‘Het land is moe’ van Tony Judt).
De overheid maakt ook fouten. Het is goed er op toe zien dat de juiste keuzes gemaakt worden en efficiënt wordt gewerkt. Dat zijn overigens wel twee verschillende vragen waar een antwoord op moet komen: ‘Wordt een waardevol maatschappelijke effect gerealiseerd?’ en ‘Voert de overheid het project op de juiste wijze uit?’. Het gebeurt nog al eens dat die laatste vraag een loopje neemt met die eerste vraag. Zo besprak de commissie Fysiek een voorstel om deel te nemen aan een investeringsfonds voor het project de Havenmeester. De een na de andere partij wilde weten hoe scherp onderhandeld was met de projectontwikkelaar. Of deze wel of niet winst zou maken. Geen enkele opmerking werd gemaakt over het maatschappelijke nut dat gediend was bij de gemeentelijke deelname aan het investeringsfonds.
Het sentiment is gegroeid, dat de overheid projecten niet efficiënt kan realiseren (en dat de markt dit beter zou kunnen). Los van de vraag of dit ‘waar’ is lijkt die efficiency (of het gebrek daaraan) wel steeds vaker bepalend voor de gepercipieerde ‘waarde’ van betreffende projecten. In de casus van de Havenmeester: Het lijkt dat het project niet beoordeeld wordt op of er woningen gebouwd worden en of de werkgelegenheid wordt gestimuleerd (het maatschappelijk effect), maar op de vraag of de gemeente binnen het budget blijft en of de projectontwikkelaar dan winst maakt. Denk maar eens aan de Betuwelijn. Iedereen weet dat het een slecht project is omdat het teveel geld heeft gekost. Maar wat is het maatschappelijke effect dat is gerealiseerd?
En laat ik het dan toch even noemen: de markt doet het niet beter en niet goedkoper (na de bankencrisis zullen toch weinigen dat bestrijden). Maar belangrijker nog: de markt pakt veel belangrijke maatschappelijke functies niet vanzelf op. Er zijn nu eenmaal collectieve voorzieningen, waarvan de waarde niet alleen maar beschreven kan worden in termen van financiële efficiency. Denk bijvoorbeeld aan cultuur.
Tilburg geeft weinig geld uit aan cultuur. In procenten van de begroting zelfs het minste van de 5 Brabantse steden. Toch levert de cultuursector een belangrijke bijdrage aan het opvangen van de financiële crisis. In de komende periode wordt bijna 7% bezuinigd op het cultuurbudget. Een bedrag dat niet volledig opgevangen kan worden door te snijden in ‘overhead’. Er zal dus gesneden gaan worden in de programmering en een aantal initiatieven zal de deur moeten sluiten.
Met waarschijnlijk nog een extra bezuinigingsoperatie voor de boeg dringt de vraag zich op hoe we om zullen gaan met de waardering van cultuur. Wat is het basisniveau waar we niet onder willen zakken? En hoe bepalen we dat? Hoe zorgen we er voor dat de discussie daarover niet eenzijdig bepaald wordt door argumenten vanuit de financiële efficiency? Overigens werkt de gemeente zo’n eenzijdige discussie wel in de hand. In de programmaverantwoording wordt het cultuurbeleid geëvalueerd aan de hand van wat kwantitatieve gegevens (bezoekersaantallen), die niet eens elk jaar voor handen zijn. De waarde van het cultuuraanbod, het maatschappelijk effect van het gevoerde beleid, wordt niet in kaart gebracht.
Paradoxaal genoeg zijn het vertegenwoordigers van de vrije markt (de ondernemers) die dit voorjaar in Tilburg het initiatief hebben genomen voor een discussie over de maatschappelijke waarde van cultuur. Ze roepen het gemeentebestuur op terughoudend te zijn met bezuinigingen op cultuur. Zij zijn er van overtuigd dat “de financiële effecten van bezuinigen op cultuur gering zijn, terwijl het negatieve maatschappelijke effect juist zeer groot is.”
Op dit moment wordt gewerkt aan een nieuwe cultuurnota. De PvdA vindt dat onderdeel van het nieuw te vormen beleid moet zijn dat ook de maatschappelijke waarde van het cultuuraanbod in kaart gebracht wordt en jaarlijks wordt geëvalueerd. Niet door de gemeente, maar door professionals van buiten. Die waarde moet vervolgens meegenomen worden bij discussies over beleidswijzigingen, bezuinigingen en toekomstige investeringen.
Arjan Pronk en Willem Bongaarts
Raadsleden PvdA
Reacties
23 reacties op “Meer dan op de centjes passen”
Een paar simpele vragen. Weinig en 7% zijn inhoudsloze opmerkingen. Dus wat is het bedrag dat besteed wordt, direct en indirect(ambtelijke bemoeiing, selectiecommissies etc.), aan cultuur. Waar gaan de bedragen naar toe en hoe worden ze verantwoord.
Wollig taalgebruik is leuk maar kom nu maar eens met harde cijfers, zodat de leek zich ook een oordeel kan vormen.
Een paar simpele antwoorden:
7% bezuinigen staat gelijk aan €1,8 mln.
Totaal budget voor Cultuur is ongeveer 2% van de gemeentelijke begroting. En komt neer op iets meer dan €23mln. Even uit mijn hoofd wordt dat bedrag voor ongeveer 2/3 besteed aan de Bibliotheek (4-5 mln), Theaters Tilburg (4,5 mln), de andere podia (2,5). De rest is voor musea, factorium, amateurkunst, huisvesting nationale instellingen, ambtelijk aparaat, etc. Wil je meer weten dan zijn die gegevens natuurlijk beschikbaar.
Cultuur is in de systematiek op het gemeenthuis een 'programma'.
Voor een begrotingsjaar wordt een programmabegroting opgesteld, na het begrotingsjaar een programmaverantwoording. Daarin wordt dus verantwoording afgelegd: zowel financieel, als inhoudelijk. Dat laatste gaat a.d.h.v. doelen en indicatoren, die vooraf zijn vastgesteld (en waar zoals je hebt kunnen lezen nog eea aan kan verbeteren).
Groet, Arjan Pronk
Hoi Arjan,
de belangrijkste culturele voorziening waar ik gebruik van maak is Jazzpodium Paradox, dus excuseer me voor mijn wellicht bevooroordeelde kijk op de zaak.
Ik weet dat Paradox geconfronteerd is met een bezuiniging van maar liefst 70.000 euro. Dat gaat dus direct ten koste van personeel en programmering.
Op de gemeentelijke website zag ik ooit dat de bezoekersaantallen van Paradox bijna gelijk zijn aan die van de concertzaal. Dat betekent dus dat die grote en dure concertzaal het grootste deel van het jaar leeg staat terwijl Paradox wel 5 dagen in de week met succes draait.
Is het niet beter keuzes te maken en wellicht de slecht gerunde concertzaal meer te treffen in de bezuiniging dan het drukbezochte Paradox?
Ook de bibliotheek is een instelling die door o.a. de opkomst van internet eigenlijk alleen maar met teruglopende interesse te maken heeft. Van gekkigheid weten ze daar niet meer wat ze moeten, en organiseren van alles wat niets meer met hun kerntaak te maken heeft.
Vraag dus, om in PvdA jargon te blijven, worden de sterkste schouders ook het zwaarst getroffen in de bezuinigingen?
Claudia de Breij, niet één van de minsten in cultuurland, heeft onlangs een prestiseuze prijs gewonnen. In deze ben ik een beetje bevooroordeeld, want ik ben zeer van haar voorstellingen gecharmeerd. Toch durfde de nederlandse bekendheid een stelling te nemen tégen de meestal gesubsidieerde 'bagger'. Als je onder het juk van subsidies terrecht komt, ben je ingeperkt in je creatieve vrijheid. Voorstelling die gemaakt worden vanuit een passie en gedrevenheid ipv onder de 'subsiduevlag', zijn vaak kwalitatief veel beter.
Nou nou, dacht ik, zij moet het toch weten.
by the way, even ter aanvulling, zij snapte ook wel dat sommige dingen met behulp van de overheid in stand gehouden moeten worden, maar dat de overheid daarin te ver in doorgeschoten is, staat voor haar en vele andere onafhankelijke collega's vast.
Ik zou niet in termen van subsidie bagger willen vervallen. Zowel in Paradox als in de Concertzaal worden mooie dingen gedaan, al dan niet met subsidie. Waar het mij om gaat is dat als de Concertzaal (die ons eigenlijk is opgedrongen door CDA burgemeester Brokx) niet op een redelijke wijze ge-exploiteerd kan worden (het ding staat meestal leeg) moet je dan niet gewoon de (politieke) moed hebben om de zaak te sluiten. Verkoop het aan de bijenkorf, maak er een skatebaan of luxe disco van, voor mijn part een moskee, maar laat het niet generaties lang ongebruikt op het toch al schrale cultuurbudget van Tilburg drukken. Er kunnen van dat geld wellicht leukere dingen van gedaan worden.
Het is gewoon een vraag en geen anti subsidie betoog.
Jammer dat Paradox het kind van de rekening wordt. De subsidie aan een jazzpodium bereikt veel meer mensen dan een nutteloze kunstuiting zoals dineren op de brug of het vol kalken van stoepjes. Daar is geen subsidie voor nodig.
Het is wel goed dat de cultuurpauzen en hun vazallen eens wakker worden en realiseren dat de ongebreidelde subsidietrog leeg geslobberd is. Dus creatief zakelijk denken, multifunctioneel, out of the box denken. Ik vind het plan om de concertzaal om te bouwen naar moskee en ook nog gebruikt kan worden als muziekpodium niet slecht. Komen deze uitersten in de maatschappij bij elkaar op schoot zitten. Als deze confrontatie van inzichten en gedachten goed afloopt, is het probleem van integratie en acceptatie opgelost. Heeft de grote T. weer een exportproduct.
"(…)dat ook de maatschappelijke waarde van het cultuuraanbod in kaart gebracht wordt en jaarlijks wordt geëvalueerd. Niet door de gemeente, maar door professionals van buiten".
Een strak plan. Beter laat dan nooit.
Maar wie zijn deze 'professionals van buiten'? Claudia de Breij?
In eerdere adviesorganen (Raad voor de Kunst, enz.) rolden, kronkelden en bekonkelden de belangen van de sterkste cultuurlobbies door, tussen en over elkaar heen. Daar ging het niet zelden niet meer over de 'waarde van cultuur' of – om verwarrende negaties te vermijden – het ging al te vaak om de belangen van de lobbiesterkste cultuuriconen.
Door welke 'professionals van buiten' zou in Tilburg dan de maatschappelijke waarde van het cultuuraanbod in kaart gebracht en geëvalueerd moeten worden? Door Wilbert van Herwijnen? De Tilburg Cowboys? Anton Dautzenberg? Of toch maar weer een peperduur adviesbureau?
Zelf denk ik meer aan een breed georiënteerde club van 'professionals' uit de diverse disciplines van de cultuurwetenschap. Aangevuld met 'n op zijn minst een hoogleraar 'Economie van Kunst en Cultuur'. En beslist zónder politieke inbreng. Hooguit met ambtelijke ondersteuning op afroep.
Zij hoeven zich wat mij betreft niet te buigen over een subsidie-aanvraag van de bibliotheek, van het Muziekcentrum of van de Koninklijke Harmonie 'De Blazende Kruikenzeikers', maar geven het stadsbestuur elke bestuurstermijn een vierjarenvaste aanbeveling mee. Mét een richtinggevende financiële vertaling, gerelateerd aan de totale gemeentelijke begroting en aan zowel de maatschappelijke alswel economische meerwaarde.
Een aanbeveling die in zowel de betreffende raadscommissie als in een raadsvergadering natuurlijk verplicht en onverkort aan de orde moet worden gesteld.
Enfin, Arjan en Willem, ga d'r maar aan staan…
Oeps, Arjan en Willem, die hoogleraar 'Economie van Kunst en Cultuur' heb ik al gevonden!
In zijn backstageblog 'Waar halen we het geld vandaan' besteedt Leo Pot een oneliner aan hoogleraar Arjo Klamer: “Het is hoog tijd voor de culturele sector om sleetse excuses los te laten, en creatief en innovatief te worden in het realiseren van de waarden die de Kunsten hoe dan ook hebben”. (zie link)
Succes met het spotten van de anderen…!
@PVDA
goed besteed? En zonder een "kunstzinnige" waarde aan het kunstwerk te geven.
TILBURG – De Hasseltrotonde gaat volgende week op de schop. Het Draaiend Huis komt te staan in een tuin die voornamelijk bestaat uit lava en prairiebeplanting.
Kosten: 60.000 euro. De gemeente Tilburg wil zo een eind maken aan de kritiek uit politiek en burgerij op de staat van de rotonde. Bij de plaatsing van het kunstwerk van John Körmeling in 2005 is er opnieuw gras ingezaaid, maar het verkeersplein bleef een rommelige aanblik geven.
Tja, need I say more.
Volgens mij wordt het prachtig. Dat draaiend huis in de prairie. Het lijkt me echt een erg humoristisch beeld geven. Het was eigenlijk nu al een soort prairie maar het wordt door deze inrichting een echte duurzame prairie. En ja, het kost een paar centen maar je bent er dan ook gelijk van af. Nauwelijks onderhoud in tegenstelling tot afrikaantjes wieden,rozen snoeien,dahlia's verzorgen of ander onkruid bestrijden.
Dus als je de jaarlijkse onderhouds/vervangingskosten kosten van een vergelijkbaar regulier perk op jaarbasis meeneemt vallen die eenmalige kosten van aanleg heus wel mee.Je bent in een keer klaar.Waarom hebben mensen toch zo weinig gevoel voor humor vraag ik me soms af. Is het niet prachtig om in de negorij van een volgebouwde stad een nep huis in een neppe prairie te zien staan? Ben ik dan echt de enige die daar de humor van kan inzien? Waarom valt ontregeling zo slecht? Op donderdagmorgen staan tegenwoordig dansstudenten rare capriolen te maken op het station. Mensen kijken er verbaasd of geamuseerd naar.Hoor ik een mevrouw: tja,het is weer es wat anders.
En buurman zegt: zullen wel bezuinigingen zijn. Mijn dag kan niet meer stuk door de ontregeling van de dansers en vooral door de objectieve droge commentaren.
Life is Doubt
En ja: vwb de prairie: we moeten verstening natuurlijk zoveel mogelijk tegengaan,Daar zou iedere burger zijn deel aan moeten leveren. De gemeente voorop, daar pleit ik dagelijks voor.
Maar het is juist de uitzondering die de regel bevestigd.Er is een groot verschil tussen de geplaveide voortuin in Reshof of Blaak die als parkeerplaats voor de 3e auto dient of de Hasseltse prairierotonde.
Ik denk dat vwb de biodiversiteit er in de spelonken vd in principe onbetreden en omstreden prairietuin een ongelooflijke hoeveelheid mosjes en plantjes zullen ophouden die anders nergens zouden kunnen groeien. Dat in die stenige prairie de hoeveelheid biodiversiteit wel eens een stuk groter zou kunnen zijn dan in een gazon met voorgekweekte bulkcrocussen.
Kortom en dan hou ik erover op:een geweldig idee een miniprairie midden in Tilburg.Het sluit perfect aan bij het concept van het huis dat geen huis is maar een beeld van een huis. Zoals de prairie er omheen dat uiteraard ook niet meer dan een illusie is want nep. En 20 km verderop verkoopt de illusie als zoete broodjes. De entreeprijs vd Efteling is de enige harde werkelijkheid en voor de rest alleen heerlijke illusie waar velen graag enorm veel geld voor willen betalen.
Het lege huis klaar voor oplevering als droom dat het morgen het mijne is en de prairie voor …jippiejahee ….
Het punt van Ruevert is nu juist dat ontregeling geen geld hoeft te kosten. Hij is daar een levend bewijs van.
@Tine,
geld uitgeven namens de maatschappij is makkelijk. Ik stel voor het huis op te blazen, dan kan het dienen als gedenkteken voor alle oorlogen die mensen echt in hun portemonnee treffen. Geen huis, geen toekomst. Is een stuk goedkoper dan nog eens 60.000 euro aan dit toch al discutabele "kunstwerk". Maar het geld van andere is makkelijk over de balk gesmeten.
@Wies,
"Het punt van Ruevert is nu juist dat ontregeling geen geld hoeft te kosten. Hij is daar een levend bewijs van."
Ja??? Behoeft enige uitleg aangezien mijn denkraam anders werkt dan dat van jou.
@Tom,
60.000 voor paradox, wat kunnen ze daar allemaal niet voor doen. Beter besteed dan een lege zandvlakte voor een nutteloos huis. Bezuinigen kan maar wel op de juiste manier.
“We moeten verstening natuurlijk zoveel mogelijk tegengaan. Daar zou iedere burger zijn deel aan moeten leveren. De gemeente voorop, daar pleit ik dagelijks voor.
Maar het is juist de uitzondering die de regel bevestigd”. Aldus Tine van de Weijer.
Worden mensen hier langzamerhand zo doodmoe van dat ze er maar niet meer op reageren? Laat ik dan nog maar degene zijn die hierop een reactie nog geeft. Want hoezo uitzondering?? De gemeente geeft al jarenlang een duidelijk voorbeeld wat betreft verstening en steriliteit. Ik heb dit de laatste jaren in Tilburg nauwkeurig gevolgd en bestudeerd. En wat zijn de door iedereen eenvoudig te verifiëren feiten! Op en omtrent alle prominente groene zichtlocaties in de stad werd in voorlichting en praktijk de nadruk van groen verlegd naar stenen, straatmeubilair en zicht op bebouwing. Er werd een kille ‘moderne industriestadstijl’ (en later T stijl) gepropageerd en doorgevoerd. Daarbij werd de Lindeboom zelfs gewist uit de gemeentelijke geschiedschrijving, moest die zelfs wijken voor zicht op steen en staal. Daarna kregen we een verkiezing van het favoriete park waarbij ‘ouderwetse’ parken met nog de nadruk op groen bij voorbaat niet eens meededen. Ten aanzien daarvan was het beleid 'laten verloederen' en vervolgens ook wat betreft die parken gigantische bedragen naar renovatie in T stijl en moderne industriestadstijl.
Het ergste is dat we in plaats van de feiten alleen nog maar de beeldvorming horen, de reclame, de mooie, misleidende voorlichtingspraatjes. Toen ik pas bij de behandeling van de ‘Nota Biodiversiteit’ mijn inspreektijd ter beschikking stelde om de raadsleden een passage te laten lezen over de feitelijke realiteit werd ik zelfs de raadszaal uitgestuurd!! En in de gekopieerde stukken naar de raadsleden bleek vervolgens die betreffende passage zelfs helemaal weggelaten!! Er mag blijkbaar absoluut geen vraagteken geplaatst worden bij de reclame, fabeltjes, BD voorlichting, gemeentelijke beeldvorming en campagnetaal. Het is Tine uiteraard toegestaan hier vrolijk mee te doen met een bepaalde voorstelling van zaken. Maar wat vinden Tine en haar PvdA van de daarbij inmiddels gehanteerde methodes, de mediapraktijken en gemeentelijke voorlichtingspraktijken? Wat vinden Tine en de PvdA van de praktijk om de schrijver van een boek over biodiversiteit zelfs de raadszaal uit te sturen bij de behandeling van een ‘Nota Biodiversiteit’?
@Henk,
de verstening bij het superbe Kunstwerk van Komerling is al begonnen. 60.000 euro kost het maar. Een paar pakjes zaad van wilde bloemen had een beter effect opgeleverd. Maar ja, Tine en consorten denken anders. Ze voelen het niet in hun portemonnee en gemeenschapsgeld moet over de balk gegooid worden,zonder rancune of laat staan even reflecteren.
En ja Henk, soms wordt je hier heel erg moe van. In breder perspectief, er is hier een combinatie van ambtenaren en politici aan de macht, die niet kijken naar het dorp en haar natuurlijke habitat en slechts voor eigen gelijk/gewin gaan. Zo als gewoonlijk kan de burger de rekening betalen en later weer betalen om de fouten te herstellen.
@Wies,
“Het punt van Ruevert is nu juist dat ontregeling geen geld hoeft te kosten. Hij is daar een levend bewijs van.”
Ik zit nog met smart te wachten op de briljante verklaring van deze quote die uit jouw almachtige brein is ontsproten.
@Ruevert
Lijkt me een prettige gemoedstoestand voor je. En die laat ik dan ook graag in tact.
@Wies,
dat is nou echte politiek. Je roept wat en vindt het overbodig dit uit te leggen aan de kiezer. En dan beteuterd en vol onbegrip op te kijken als die kiezer naar de populisten overstappen.
Daarom zit ik ook niet in de politiek en heb ik niks te schaften met kiezers die ik iets moet uitleggen. Maar zoals het een beroepszanikert betaamt, weiger je dat van me aan te nemen. Tsja, 't zal wel. Iets met sop en gaar koken. Nog een laatste tip: vergeet ook vandaag niet achter elke boom te kijken, want ze zitten er hoor!
@Wies,
Ach, ga toch gewoon achter het aanrecht staan, misschien kun je portee van potten en pannen wel doorgronden en uitleggen.
Variatie op een quote van Pim Fortuyn