MONOPOLY IN TILBURG: een stad met commerciële T koorts 3 geschreven door Hein van der Schoot

illustratie: ‘Toekomst Tilburg’, copyright Jeroen de Leijer 

Economische ladder

Het afgelopen jaar is enthousiast gemeld dat Tilburg de laatste jaren snel is gestegen op de economische ladder. Maar de prijs is wel hoog. De BOM (Brabantse Ontwikkelings Maatschappij) mocht in Tilburg zelfs een kantoor bouwen met parkeerterrein en hekwerk, uitgerekend in een bijzonder openbaar historisch park. En eigenlijk had de stad zelfs een shoppingmall moeten krijgen. Op dit moment zien we hoe de Spoorzone, ondanks beloftes wat betreft groen, in ecologisch opzicht dreigt te veranderen in een steenwoestijn.
Bij de ontwikkeling van de Spoorzone, een gebied midden in de stad met een oppervlakte van 55 ha is door het gemeentebestuur slechts 4,25 procent voor stadsnatuur gereserveerd!
En wat is ‘stadsnatuur’? Wordt dat straks weer bepaald door projectontwikkelaars die eerder het begrip ‘park’ de betekenis gaven van locatie met huizen? Zonder enige voorafgaande inventarisatie van natuurwaarden zijn in Tilburg bijvoorbeeld vele bomen gekapt. Ook het afgelopen jaar. Juist waar nieuwbouwprojecten zijn gepland, blijft inventarisatie vaak achterwege. Van een zorgvuldige afweging van belangen is zo bij voorbaat al geen sprake.
En zijn onze volksvertegenwoordigers nog in staat om uit alle bestemmingsplannen, verslagen en nota’s waarmee ze overstelpt worden tijdig te destilleren welke zaken vals en gekleurd worden voorgesteld of totaal onbelicht blijven?

Stad geen markt-product
 
Het is ook steeds duidelijker dat in Tilburg aan ‘identiteit’ inhoud wordt gegeven door een soort koninkrijkje binnen de stad, een consortium dat kapitaalkrachtig is en steeds meer invloed krijgt op de plaatselijke media. Wat via die media tot de burger komt is vooral informatie van de belangengroep die het marketingconcept T als cultureel sturingsinstrument gebruikt.
Zo is in het kader van ‘Cultuurmanifestatie T’ een tentoonstelling ‘Onze geschiedenis’ gepresenteerd, waarin de Tilburgse geschiedenis van voor de T campagne niet meedeed.
Het reclamebedenksel T draagt bepaald niet bij aan het besef van Tilburgs wortels, historie en identiteit. Integendeel. De T- campagne weekt de burger juist los van het verleden.
We krijgen iets compleet nieuws voorgeschoteld: een ‘beeld van de stad’ dat in hoge mate is geconstrueerd door de commercie en de plaatselijke pr-industrie. Er wordt  een strak geregisseerde commerciële blauwdruk over de stad gelegd. In feite is het hele gedoe met de T weldoordacht van bovenaf geregisseerd ‘merkenbeleid’.  
 
Volgens de Britse regeringsadviseur en deskundige op het gebied van communicatie, Simon Anholt, is het niet een taak van de overheid of van kapitaalkrachtige partijen om ‘het beeld van de stad’ te bepalen. Hij stelt nadrukkelijk dat een stad geen ‘product in de markt’ is, maar een gemeenschap van mensen. Niet zakenlieden en reclamemakers dienen het ‘beeld van de stad’ te bepalen, maar de mensen die in die stad wonen. En in plaats van rond te bazuinen hoe geweldig je wel niet bent dien je volgens Anholt je zaakjes goed op orde te hebben en het dan aan anderen over te laten om daar bekendheid aan te geven. Anholt stelt zelfs dat merkenbeleid nauwelijks of niet te verenigen is met democratische principes. Het lijkt wel of Anholt Tilburg door en door kent! Zijn zienswijze staat haaks op het Tilburgse beleid.                                                            

‘Een fair en green deal’ 
 
Door een ‘T-identiteit’ te cultiveren en met de marketingstrategie T de economie verder aan te jagen, zal de natuur, de basis van ons bestaan, nog meer onder druk komen te staan.
Zelf zullen we nog meer vervreemden van onze wortels en nog meer verzeild raken in het hier beschreven proces van ‘uniformering’. Wanneer de ene cultuur de andere cultuur zelfs probeert weg te vagen, zoals we in Tilburg zien, dreigt bovendien een verschraalde monocultuur. 
 
Wat we nodig hebben is ‘een nieuwe, ontspannen economie’, die niet leidt tot vervlakking, maar juist zorgt voor ‘een grotere culturele rijkdom’. Dit is te lezen in het programma
‘Een fair en green deal‘. Dit onlangs gepresenteerde manifest, dat bedoeld is voor een duurzame en solidaire weg uit de crisis, zal op 21 januari uitgangspunt zijn voor een gelijknamig congres aan de Universiteit van Tilburg. Om de huidige crisis het hoofd te bieden, zo stelt het manifest, is een cultuuromslag nodig. Ons economisch handelen dient veel meer dan nu het geval is, gebaseerd te zijn op een besef van ‘verbondenheid met de natuur’. 
Met de Tilburgse citymarketing en citybranding zien we juist een beweging in omgekeerde richting. Nadrukkelijk wordt met het T-beeldmerk een ‘mechanistisch wereldbeeld’ uitgedragen. ‘Vertrouw op techniek’ en ‘verover de wereld!’, dát lijkt het ‘industrial design’ T ons vooral te willen zeggen. Verbondenheid met de natuur komt in het grafische beeld van de T juist níet tot uitdrukking. Zo bezien is de citymarketing T niets anders dan een voortzetting van de kille, eenzijdige ‘Moderne Industriestad’-campagne waarmee Tilburg zich eerder profileerde. Alleen is de boodschap nu verpakt in een zogenaamd neutraal en door ons zelf in te vullen symbool. De vraag is echter of in het algemeen de huidige, moderne technologische beschaving en de daarachter liggende ideeënwereld, in Tilburg treffend tot uitdrukking komend in het symbool T, niet juist de oorzaak is van de huidige crisis. 
 
Er lijkt geen andere conclusie mogelijk: de in Tilburg gevoerde T-campagne leidt tot een steeds verder gaande vercommercialisering van de samenleving en vervreemdt de burger van het verleden en de natuur. ‘Tilburg ‘verteet’, zo stelde een columnist. Het gemeentelijke beleid met het reclamebedenksel T staat in economisch én cultureel opzicht een duurzame ontwikkeling van de stad Tilburg in de weg.