In de jaren tachtig van de vorige eeuw predikte corporate raider Gordon Gekko (Michael Douglas) in de film ‘Wall Street’ nog de visie ‘Greed is good. Greed is right’. Hoe tijden veranderen. Onlangs ging in Amerika de nieuwste documentaire van Michael Moore in première, getiteld ‘Capitalism, a love story’. Met deze film wil Moore het kapitalisme uitroeien, want het maakt hebzucht legaal en is de oorzaak van de kredietcrisis.
Met een vrachtwagen en jutten zakken gaat Moore op Wall Street het geld van de mensen halen, tevergeefs. Behalve in films is ook op universiteiten een koerswijziging zichtbaar. De maatschappij vraagt andere economen en andere managers. De Tilburgse economen spelen daar direct op in met een congres over duurzame globalisering, een bijeenkomst over waarden in de economie en een interfacultair symposium over hebzucht. Een financiële wereld waarin door toverachtige praktijken de grenzen van de werkelijkheid worden overschreden heeft zijn bestaansrecht verloren. De oproep luidt nu back to reality. Het einde van het Harry Potter-tijdperk is in zicht. Maar verandering gaat niet vanzelf. Waar liggen kansen voor economen?
Deugden in de bouw
Voorbeelden van hoe het anders kan zijn soms verrassend. In Vught vond onlangs in aanwezigheid van de nieuwe commissaris van de koningin in Brabant, Wim van der Donk, bij gelegenheid van het negentig jarig bestaan van bouwbedrijf Hurks van der Linden uit St. Michielsgestel een presentatie plaats van een bijzonder boek: zeven interviews waarin de zeven afzonderlijke deugden tegen het licht worden gehouden vanuit beschouwingen over de bouwnijverheid in Nederland. Een spannende combi. Treffend zijn de woorden van Theo Hurks, voorzitter van de Raad van Commissarissen van de Hurks Groep, over het ontbreken van realiteitszin in de bouwwereld, maar wat door kritische zelfreflectie des te sterker tot nieuwe inzichten leidt voor een betere samenleving: "We waren geld aan het verbrassen dat niet bestond, hebben dingen gemaakt waar niemand op zat te wachten. Maar de beloning zou wel eens heel groot kunnen zijn; het inzicht namelijk dat er iets moet veranderen om een wereld te creëren die beter bij ons past dan die van gisteren. […] Gelukkig corrigeert alles zich altijd. Je komt tot het inzicht dat het niet zozeer gaat om dingen die verkeerd gaan, maar of de correctie deugdelijk is". Het boek, getiteld ‘Op houw en trouw aan toekomst en verleden’ is een concreet voorbeeld van reflectie en van het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Van der Donk benadrukte in zijn bijdrage tijdens de bijeenkomst dat iedere organisatie verantwoordelijkheid naar de samenleving moet afleggen. In die zin is er geen verschil tussen de profit en de non-profit sector. Een onderneming moet zich ervan bewust zijn dat ze altijd, gewild of ongewild, actief is in het publieke domein, en dus een plaats heeft in het maatschappelijk gebeuren. Daarbij is de gemeenschap belangrijk, producten van een bedrijf zijn te beschouwen als ‘relational goods’. En dus moet je er als onderneming over nagedacht hebben, aldus van der Donk, voor wie je er in het bijzonder wilt zijn.