De kruikenzeiker

Waarover schreef het Brabants Dagblad wél in die Lindeloze bijlage "Stadsportret Tilburg"? De kruikenzeiker! Maar over het prachtige sprookje rond die kruikenzeiker lees je dan weer niets. Dus wordt dat nu hier gepubliceerd:

……. Er was eens een heks die na het schrobben van de vloer van de vuile drek een drankje maakte. "Gatver", zeiden de mensen, "daar krijgen we zelfs rotte tanden van. En na een paar glazen zwalken we over de weg of rijden zomaar tegen een boom. Die rotzooi drinken we niet". Maar de heks wilde geld verdienen. "Iedereen drinkt dus mijn schrobsel", zo zei ze tegen de organisatoren van het jaarlijkse lentefeest. "En als ik midden op het feestplein een reusachtige kruik met mijn brouwsel neer mag zetten, dan stop ik jullie nog wat extra centjes toe".

"Maar om die troep te drinken daar trappen we toch niet in" zeiden de mensen. En het gemeentebestuur besliste unaniem: "Volgend jaar komt die kruik niet terug." Zelfs burgemeester Bocht walgde ervan: "Liever nog sloop ik de halve stad dan dat ik zulke doortrapte gifreclame tolereer." De heks – Schrobelia heette ze – bedacht toen een slim plan. Ze liet een vertederend mannetje boetseren en noemde dat de kruikenzeiker. Via een verleidelijk aanbod van sponsorgeld en heksenseks was een jaar later die kruikenzeiker het middelpunt van het feestgedruis. Maar intussen had de slimme heks al haar kruiken voorzien van etiketten met daarop die kruikenzeiker. "Eeuwenoud symbool van de stad", zo liet ze met grote megafoons rondtoeteren.

"Nou, nou", zeiden de mensen onder de eeuwenoude Lindeboom, "het symbool van de stad is deze Lindeboom: de oude Oranjeboom. Wij heten Tilburgers naar tilia/lindeboom."
"Ai, ai", schrok de heks. En ze stapte naar de krant en vroeg daar ijskoud: "Kunnen jullie een Tilburger voortaan niet gewoon ‘kruik’ noemen?" Dat vond de krant toch echt te ver gaan, maar met verleidelijke aanbiedingen ging Schrobelia toen ook erg ver. Aan de organisatie van het lentefeest deed ze zelfs dusdanige voorstellen dat de kruikenzeiker een prominente plek voortaan kreeg naast de Lindeboom, die door de heks vervolgens met gif werd geïnjecteerd. Maar in die boom zat veel meer leven dan ze dacht.

Dus was Schrobelia de eerste die op bezoek ging bij de nieuwe burgemeester Broxinus, later bijgenaamd "Gerrit de Grote". "Ik zal zorgen dat jij de hemel in wordt geprezen als de beste burgemeester ooit, als jij meedoet met mijn plannetje", zo gnurkte de heks met gladde glibbertong. "En dat plan is een zogenaamd ‘infuus’ rond de oude oranjeboom en die dan kappen precies op de verjaardag van de kroonprins. Om hun verdriet te verdrinken geven we de bevolking dan Oranjeboombier en Kroonprins der Pilseners: een verdunde versie van mijn kruikenzeik. Als voorbereiding op het echte werk, te weten mijn in oranje en lindegroen aangeprezen schrobsel." 

"Maar rijden er dan straks niet nóg meer mensen tegen een boom?", vroeg de toch wat bezorgde burgervader. "Jawel, maar dan krijg jij de extra winsten van mijn garagebedrijf", zo beloofde Schrobelia. Zo kreeg ze het voor elkaar dat de gemeente meteen na de kap van de oude Oranjeboom iedereen zelfs trakteerde op een onverdund glaasje schrobsel. En als ze op haar moderne ‘bezem’ – een grote luchtballon – door de lucht ging, mocht ze daarop nog eens extra naamsbekendheid geven aan haar product.

Maar veel mensen bleven er van over hun nek gaan. "Is het toevallig", zo riepen ze later, "dat na Broxinus nu ook burgemeester Stekelmans ziek is geworden en overleden? En wat is nou die kruikenzeiker in vergelijking met de Lindeboom! Die kruikenzeiker is toch niet het symbool van het Eeuwige Leven!" De heks besloot om nog eens extra te investeren in de lokale pers met als resultaat dat de gekapte Vrijheidsboom beschreven werd als oude boom van de vijand, pijnlijke herinnering aan de bezetting.  "En tegen een interessant tarief", zo liet de krant weten, "zal onze gezaghebbende Paulus Spapus de kruikenzeiker opblazen tot eeuwenoude Tilburgse volkscultuur en hét symbool van de stad." "Eerst zien, dan betalen", zo bedong de heks, maar dat was voor de krant geen enkel probleem: "Paulus Spapus heeft eerder de modernste kermisattracties zelfs gepromoveerd tot eeuwenoude volkscultuur, dus waarom niet jouw jongste reclamebedenksel". Een probleem echter rees er met de nieuwe burgemeester: Vrijman. "De stad moet ophouden met het afbreken van zijn symbolen", zo sprak die bij zijn aantreden, refererend aan de Lindeboom. "En wat stelt die kruikenzeiker nou eigenlijk voor?"

"Alle hens aan dek", zo gingen toen bij de redactie van de krant alle alarmbellen rinkelen. Met de burgemeester werd compleet de vloer aangeveegd en van het aanveegsel maakte Schrobelia nog meer schrobsel. En terwijl over de Lindeboom werkelijk alles werd verzwegen, werd een armzalig protestkrabbeltje over Vrijmans uitlatingen tot twee keer toe met een foto in de krant afgedrukt en uitvergroot tot massaal volksprotest. "Moet de kruikenzeiker het symbool van de stad blijven?", zo vroeg de krant zelfs, alsof die status al eeuwenlang de realiteit was. En steeds vaker kwamen foto’s in de krant van Tilburgers nippend aan een glaasje schrobsel. Ja, er kwam een speciaal debat over de kruikenzeiker met journalist Paulus Spapus in de hoofdrol en op alle tafeltjes reclame voor Schrobelia’s schrobsel. En op 9 december 2006 schreef Spapus in een speciale bijlage "Stadsportret Tilburg" niet over de Lindeboom, maar over de kruikenzeiker! Na zeven pagina’s was al drie keer de kruik en de kruikenzeiker ten tonele verschenen. En een paar bladzijdes verder was een hele redactionele pagina zelfs gewijd aan het schrobsel van Schrobelia, aangeprezen als "het gezellige drankje" en met het oude Lindepredicaat "Trots van Tilburg." En zo werd het heksenbrouwsel uiteindelijk door alle Tilburgers gedronken. En Paulus Spapus en Schrobelia leefden nog lang en bezopen.

Voor overzicht per onderwerp van eerdere en latere stukjes zie

‘Van Adje tot Lindeboom’
‘Van Mall tot Zot
‘Van Mall tot Zot (vervolg)’