Het is raar maar waar: veel van onze Christelijke feesten, zoals Kerstmis, Pasen en Allerheiligen, werden eigenlijk al gevierd in tijden ver vóór de geboorte van Christus. Er waren toen nog wel geen christenen, en de feesten waren dus niet christelijk, maar het waren wel feesten: huwelijksfeesten, geboortefeesten, oogstfeesten of lichtfeesten, maar ook feesten waarmee de mensen hun goden wilden danken of waarmee ze ze gunstig wilden stemmen, om gezondheid, voldoende voedsel, regen of zon, of een kalme zee af te smeken. Mensen, of ze nu leefden in de prehistorie, de middeleeuwen, of de 16e eeuw, ze hadden allemaal wel eens wat te vieren, te wensen of te danken, precies zoals wij nu nog steeds. Lekker eten en drinken, iets extra’s, cadeautjes; het is allemaal heus niet nieuw. We houden er van en dat hebben we altijd gedaan en wee je gebeente als je probeert zo’n feestje af te schaffen
Geen wonder dus dat de kerk wel uitkeek om de mensen in één keer hun heidense feesten af te nemen toen het Christendom eenmaal grip kreeg op de wereld. Dat ging heel langzaam en subtiel, maar uiteindelijk werden de oude goden vervangen door heiligen en de dag van het heidense Halloween bijvoorbeeld, waar we het laatst over hadden, werd aangehouden maar dan voor het christelijke Allerheiligen. En ook de datum van Kerstmis, de geboorte van Jezus, kwam vlakbij de datum van een oud zonnewendefeest te liggen. Op die manier kon er rond die tijd nog steeds iets gevierd worden, al was het dan wel net iets anders. Op die manier probeerde de kerk de mensen langzaam te laten wennen aan het nieuwe geloof zonder ze iets af te pakken.
In zekere zin is ook Sinterklaas een feest dat terugvoert op een ver verleden. Niet alleen tot die tamme bisschop van Myra, waar jullie vast allemaal wel eens van gehoord hebben, die de beschermheilige werd van zeelieden en kinderen, maar een heel wat woester karakter: de oppergod Odin uit de Noordse mythologie.
Odin had een lange witte baard, droeg een puntige helm, had een lans en bereed een vliegend achtbenig wit paard dat Sleipnir heette en dat natuurlijk het snelste paard was dat er bestond.
Klinkt er al iets bekend?
Juist.
Het lijkt er op dat een aantal aspecten die voor onze verre voorouders bij Odin hoorden vermengd zijn geraakt met de verhalen over bisschop Nicolaas, een christelijke heilige. Want ook Sinterklaas heeft een witte baard, draagt een puntige muts, berijdt een wit paard (dat kan vliegen, want hoe komt de Sint anders met zijn schimmel op de daken?) en hij heeft dan wel geen lans, maar wel een staf.
En hoe zit het dan met die zwarte Pieten?
Nou, Odin had twee grote zwarte raven in dienst, die Huginn en Muninn heetten en die voor hem over de wereld vlogen en terug kwamen om hem vanaf zijn schouder in te fluisteren hoe de mensen zich gedroegen, waarna Odin kon straffen of belonen. Doorgaans ging Odin af op wat zijn raven zeiden, maar een enkele keer volgde hij zijn eigen oordeel, ’tegen Heug en Meug.’
Hoe dan ook, ik wens iedereen veel plezier vanavond!