Jullie zullen het wel gemerkt hebben: het ‘habemus papam’ is daarstraks uitgesproken. Ergens tussen Amsterdam CS en Leiden Centraal, terwijl ik onderweg van mijn werk naar huis was, zijn de kardinalen het eens geworden. Op het moment dat ik thuis de sleutel in het slot stak, moet ook in Rome het slot van de deur zijn gegaan.Paus. Het woord is de laatste paar weken voortdurend in het nieuws. Niet alleen in Nederland, maar overal. Je kunt geen krant openslaan en de televisie niet aanzetten of er komt iets voorbij over il papa, the pope of der Papst.
Het woord paus komt van het Latijnse woord ‘papa’, dat eigenlijk bisschop betekent. En ook van het Byzantijns-Griekse woord ‘pappas’, dat vader betekent. Habemus papam is ook Latijn en betekent ‘we hebben een paus.’
Latijn. Het is een dode taal, maar de geest van die dode taal waart nog altijd rond en is altijd en overal om ons heen. Nu iedereen al weer een poosje heel erg bezig is met de pausverkiezing merk je dat natuurlijk ook weer. Het ‘urbi et orbi’ dat daarnet door de nieuwe paus werd uitgesproken, bijvoorbeeld, wat ‘voor de stad en voor de wereld’ betekent.
En dan het conclaaf. Ook Latijn. De kardinalen waren in conclaaf terwijl ze stemden over een nieuwe paus. Achter het slot, betekent het, oftwel achter slot en grendel, want de stemming is uiterst geheim en vindt plaats in een afgezonderde ruimte van de Sixtijnse kapel, van waaruit zelfs mobiel bellen onmogelijk was gemaakt. Al hadden de kardinalen wel wat beters te doen dan een beetje sms-en; ze moesten wachten op het advies van de ‘spiritus sanctus’, de heilige geest. Door te bidden en te wachten op een ingeving van de heilige geest zouden ze uiteindelijk weten op welke kandidaat ze moesten stemmen. Nu waren ze deze keer in feite heel snel klaar. Dat is wel eens anders geweest. In het grijze verleden, toen het conclaaf nog niet bestond, zijn de kardinalen ooit eens drie jaar (!) bezig geweest met de verkiezing van een nieuwe paus. Omdat het maar duurde en duurde zijn ze toen letterlijk ‘con clavum’ gezet, oftewel opgesloten, echt opgesloten, niet voor de grap of als ceremonie, maar echt, met de mededeling: we laten jullie er pas uit als jullie een paus gekozen hebben. Vandaar dus ook dat gedoe met die zwarte en witte rook: pas bij witte rook werd de deur weer van het slot gehaald. Waarschijnlijk heeft het toen die keer ook niet zo heel lang geduurd voordat de kardinalen een beslissing genomen hadden en konden mededelen: ‘Habemus papam’.
We hebben een paus. Benedictus XVI heet-ie.