Eenzame boeken (9)

Paul Sann is een New Yorkse journalist met een interessante staat van dienst. Hij toerde met The Beatles en dronk thee met de lelijkste vrouw ter wereld, destijds Golda Meir. Hij schreef een boek met de aansprekende titel Kill The Dutchman! (over gangster ‘Dutch’ Schultz, die natuurlijk van Duits-Joodse afkomst was en totaal niks had met Nederland). Ook maakt Sann een heerlijk divergerend verslag van een tijd waarin de Verenigde Staten nog de trom slaat voor de rest van de wereld. De jaren ’20- een decennium dat bulkt van de bijnamen: the Jazz Age, the Era of Wonderful Nonsense, The Golden Age, the Get-Rich-Quick Era, the Dry Decade.

The Lawless Decade- A pictorial history of the twenties, Paul Sann. Fawcett Publications Inc., Greenwich (Conn.), 1971

 

In Amerika beginnen de jaren twintig al in februari 1919, op de dag van de Victory Parade. De Amerikaanse expeditietroepen zijn terug uit het niemandsland van de Eerste Wereldoorlog en paraderen over Fifth Avenue. Dat moet een geweldige happening zijn geweest, zoiets als Gert Brunink Nachtruiter juni 2011. Sann: ‘116.700 windows had a new decoration glittering in the sun: the Gold Star, for the son who did not come marching home but lay in Flanders Field or on some lonely knoll Over There.’ (Op E Bay kun je nu nog bieden op originele krantenverslagen van die dag; ze zijn even duur als bijvoorbeeld een nog nooit gebruikt opnaai-embleem van Nena.) Het feest kan los. Publicist/uitgever H.L. Mencken (bijnaam: ‘de Verstandige’) zegt: “The veriest schoolgirl of today knows as much as the midwife of 1885, and spends a good deal more time discharging and dissembling her information.” Er is misschien één probleempje; op 16 juli 1920 begint de Drooglegging. Voorstanders leiden de uitvaart van vaten whiskey en voorspellen het paradijs; een einde aan alle gevangenissen, armoede en overspel. Onzin natuurlijk.

 

Roem

De Wesley en Yolanthe van die dagen zijn Francis Scott en Zelda (Fitzgerald). F. Scott Fitzgerald is de zeer antipathieke schrijver van The great Gatsby, dat geldt als de op één na beste Engelstalige roman van de twintigste eeuw. Een door homohaat getergde alcoholist die niet tegen de drank kan. De beroemdste scènes uit Gatsby en zijn andere grote hit Tender is the Night haalt hij uit de dagboeken en brieven van zijn vrouw (plagiaat). Maar als ze trouwen in 1921 is alles koek en ei. Zelda is dan nog de koningin van de flappers (bakvissen); als Scott en Zelda een kamer betreden lijkt het alsof ‘de zon wordt binnengerold’. Tegen het einde van het decennium zit Zelda al in een inrichting. Daar ontmoet ze op een dag Eugen Beuler, de uitvinder van de schizofrenie. Zelda vindt hem “a complete imbecile”.

 

Een andere onsympathieke man is Charles Lindbergh. Lindbergh wordt de grote mediaheld van zijn tijd, omdat hij als eerste non-stop van New York naar Parijs vliegt. F. Scott Fitzgerald: ‘In the spring of 1927 something bright and alien flashed across the sky (…) for a moment people set down their glasses in country clubs and speakeasies and thought of their old best dreams’. Dertig jaar later mislukt de Hollywood-verfilming van het spektakel omdat het publiek er niet op zit te wachten om James Stewart anderhalf uur lang alleen in een cockpit te zien zitten. Lindbergh betaalt de prijs van de roem als in 1932 zijn zoontje wordt ontvoerd en gedood. Dat leidt nog af. In het vervolg van zijn baksteendikke biografie (800 pagina’s) komt pas goed aan het licht wat voor vervelende figuur ‘Lindy’ eigenlijk is.

 

Hollywood

Dan is de goedlachse Roscoe ‘Fatty’ Arbuckle stukken sympathieker. Hij is dé ster in taartgooifilms, totdat er op een dag een actricetje overlijdt op zijn hotelkamer. De film is nog stom, maar trekt wekelijks al 35 miljoen bezoekers. Na autopsie wordt vastgesteld dat Virginia Rappe is gestorven door ‘druk van buitenaf’. Gezien Fatty’s postuur kunnen we ons daar heel wat bij voorstellen. Ook heeft het slachtoffer een gescheurde blaas; Fatty zou haar hebben verkracht met een colaflesje. Coca Cola is niet blij en Hollywood heeft een grote vrees: dat de veroordeling van Fatty leidt tot ineenstorting van de nog prille filmindustrie. Fatty wordt vrijgesproken. Pas 11 jaar later maakt hij weer een film. Direct na de laatste opnames krijgt hij een fatale hartstilstand.

 

De Leopold/Loeb-zaak uit 1924 staat veel later model voor Rope van Hitchcock. Twee intelligente, narcistische studenten plannen zeven maanden lang de perfecte moord. Wat ze al die tijd hebben uitgespookt is onduidelijk want het wordt één doffe puinzooi. Ze vermoorden weliswaar een buurjongen, maar Nathan Leopold verliest zijn bril op de plaats delict en in dolle overmoed bellen de jongens naar de straatarme vader van hun slachtoffer om 10.000 dollar losgeld te eisen. Jammer dan. Het opmerkelijkste in deze zaak is wat er gebeurt in de rechtszaal. De twee verdachten moeten de doodstraf krijgen. Maar de bekendste strafpleiter uit die tijd – Clarence Darrow (68 dan al) – doet iets wat geen andere advocaat vóór hem heeft gedaan: hij haalt de psyche erbij. Paul Sann: ‘Darrow’s best witness wasn’t even in the courtroom during those hot summer days; his real star was Freud’. Beide jongens zijn ziek in het hoofd. De rechter gelooft het. De beklaagden krijgen levenslang maar ontkomen wonderwel aan de elektrische stoel.

 

The Roaring Twenties eindigen ook al zo mooi afgebakend als eind oktober 1929 de beurs op Wall Street instort.

 

[fotobijschrift:]Fatty in een bootje met Charlie