Bescheiden ontvangst Szymborska’s biografie

Een eerste biografie over de Poolse Nobelprijswinnaar voor poëzie, Wis?awa Szymborska, is bijna onopgemerkt gebleven. Toch is de aandacht van de Nederlandse lezer voor biografieën sedert de Boekenweek geprikkeld. Prullaria, dromen en vrienden is al in 2007 gepubliceerd door uitgeverij De Geus. De vertaler was Karol Lesman. De twee biografen zijn Anna Bikont en Joanna Szcz?sna uit Polen. Het is alsof Szymborska zelf de bescheiden ontvangst heeft besteld.

Haar leven lang heeft Szymborska geprobeerd om onder haar biografie uit te komen. Het publiek hoefde niets te lezen over haar privé leven, zo voelde ze. Alles wat de moeite waard is om gezegd te worden, staat in de poëzie. De poëzie als ultieme uitdrukking van een dichtersbestaan komt overeen met het klassieke perspectief op poëzie. In dit opzicht is Szymborska een dichter naar mijn hart. Pas toen Bikont en Szcz?sna ontdekten dat de schrijver van Onverplichte lectuur (een verzameling feuilletons over boeken) en de rubriek Literaire post een en dezelfde persoon was, stemde ze onwillig in met samenwerking: “… vooruit, laten we dan maar gaan ‘preciseren’”.

Szymborska schuwde ook optredens voor het publiek. “Het in het openbaar spreken over zichzelf verarmt inwendig.” … “ik weet niet met wat voor inwendige reserves mensen overblijven die zo graag onthullingen doen. Je moet toch iets voor jezelf kunnen bewaren” en “sommige van mijn ervaringen probeer ik te verwerken in mijn gedichten. Soms lukt me dat, soms ook niet.” Haar houding is ingetogen in vergelijking met wat de media vandaag van dichters verwachten. Dichters moeten zichtbaar zijn in kranten en tijdschriften, op feestjes en voorleesavonden, meedoen aan debatten op televisie, voordrachten op de radio en op internet filmpjes verzorgen. Wat gebeurt er dan met de creativiteit? De muze is te vluchtig daarvoor om te wachten tot na een optreden.

Kan een dichter nog met iets nieuws voor de dag komen als haar leven doorzichtig is geworden? Szymborska is of ouderwets of juist modern in de bescherming van haar privacy. Als door een schietgebed is haar biografie bijna onaangeroerd gebleven.