Boek schetst geschiedenis honderd jaar jazz in Tilburg

Hoe is het mogelijk dat in een provinciestad als Tilburg, ver van metropolen als Amsterdam en Brussel, honderd jaar geleden al jazz was geboren? Deze en andere vragen waren drijfveren voor Henk van Belkom en Rinus van der Heijden, om een boek uit te brengen over de geboorte van de  jazz en verdere muzikale ontwikkelingen in Tilburg. ‘Jazz in Tilburg, honderd jaar avontuurlijke muziek’ is de voor de hand liggende titel van het boek, dat vanaf nu in de boekhandels ligt.

Rinus van der Heijden, als medehoofdredacteur ook verbonden aan webmagazine Jazzenzo, vormde half vorig jaar een redactieteam, waarin naast hemzelf en Henk van Belkom ook Jan van Rijthoven en Ruud Erich plaatsnamen. Van Belkom is trompettist en leider van The South Jazz Band, Van Rijthoven is eveneens jazzmusicus en publicist en Ruud Erich is journalist. In de jaren zeventig was hij geruime tijd perschef van Jazz Meeting Tilburg, een festival dat van 1973 tot en met 1998 elk jaar in de stad plaats vond.

Die kwart eeuw Jazz Meeting Tilburg krijgt ruime aandacht in het boek. De geschiedenis ervan is opgetekend door Erich. Van Belkom en Van Rijthoven deden vooral historisch onderzoek. Vanaf het begin van de vorige eeuw, tot pakweg 1970. Zij konden daarvoor beschikken over een immens archief, dat ruim een halve eeuw omvat en door Henk van Belkom is samengesteld uit knipsels, foto´s, programmaboekjes, boeken, platen en wat al niet meer. Van Belkom zelf bezocht al drie jaar voordat de werkzaamheden aan het boek ´Jazz in Tilburg´ begonnen, jazzmusici of indien zij waren overleden, hun familieleden. Jan van Rijthoven vergezelde hem daarbij en maakte aantekeningen van de gesprekken.

Tijdvakken

Het boek ´Jazz in Tilburg´ is opgedeeld in vier tijdvakken: 1900-1920, 1920-1950, 1950-1970 en 1970-heden. Elke periode begint met een inleiding, geschreven door Rinus van der Heijden. Hij schreef ook de geschiedenis van de moderne Tilburgse jazz, waarvan de kiem werd gelegd toen in 1973 Groep Ohm het concours van Jazzfestival Laren won. Daaruit is volgens Van der Heijden de Tilburgse School voortgekomen, die onder andere Niko Langenhuijsen, Willem Kühne, Paul van Kemenade, Eric van der Westen, Hans Sparla, Jeroen van Vliet en Harmen Fraanje heeft ´afgeleverd´. Ook voerde Van der Heijden redactie en eindredactie, welke laatste klus hij deelde met Anne-Marie Vervelde.

´Jazz in Tilburg, honderd jaar avontuurlijke muziek´ is een luxe boekwerk geworden van 352 pagina´s, dat uiterst divers is vormgegeven. Met een uitgekiende plaatsing van kleuren- en zwart-witfotos´s, kaders en kleurgebruik, is een soort almanak ontstaan, die ook aan degene die liever plaatjes ziet dan leest, volop mogelijkheden biedt. De foto´s in het boek, vooral die van het begin van de vorige eeuw, komen vaak uit privé-archieven.

´Jazz in Tilburg´ gaat grondig in op allerlei zaken die aan jazz zijn gerelateerd. Midzomerfeesten bijvoorbeeld, die in de jaren vijftig en zestig werden georganiseerd en waaraan de toenmalige fine-fleur van Tilburgse jazzmusici meewerkte. De ontwikkeling van Hawaiimuziek in Tilburg lijkt nauwelijks met jazz te maken te hebben, maar de auteurs maken duidelijk dat er wel degelijk lijnen bestaan tussen deze muziekstijlen.

Bijna tweehonderd musici worden geportretteerd. Onder hen zijn er die nauwelijks bekendheid verwierven, maar toch hun rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van de Tilburgse jazz. Dat gaat van de eerste pioniers, die voortkwamen uit de fabrikantenfamilies die Tilburg toen kende, via de musici die dansorkesten naam gaven, de musici die zowel oude stijl als moderne jazz beoefenden, tot de eerder genoemde Tilburgse School. Harmonieën en de Fraters van Tilburg spelen een opmerkelijke rol bij de ontwikkeling van de jazz in de stad.

Ella Fitzgerald

Er is ook geschreven over wereldberoemde jazzmusici die Tilburg aandeden: Count Basie en Ella Fitzgerald, Eric Dolphy, Lionel Hampton, Archie Shepp, David Murray, Benny Bailey en vele anderen. Tussen alle verhalen door worden in korte, kleurrijke kaders de vele stijlen van de jazz geduid: van de New Orleansjazz tot Nu Jazz.

Bijzonder is, dat aan het boek een cd is toegevoegd, met daarop 24 opnames van Tilburgse jazzmusici. De oudste opname dateert van 1933. De cd moet worden gezien als een curiositeit, vanwege een aantal opnames die uit eigen archieven van de musici zijn opgedoken. De schijf beoogt geen volledig overzicht te geven van de groei van de jazzmuziek in Tilburg, maar ondersteunt een aantal van de portretten in het boek.

´Jazz in Tilburg, honderd jaar avontuurlijke muziek´ wordt in eigen beheer uitgebracht. Het boek gaat 29,95 euro kosten en is te koop bij boekhandels in Tilburg en omgeving. Belangstellenden van buiten Tilburg kunnen terecht bij het secretariaat van Stichting Jazz in Tilburg, tel. 013-5424738 of website www.jazzintilburg.nl

Bron © www.jazzenzo.nl