Rampen en media

Bij een vliegramp zijn meer dan honderd mensen omgekomen, waaronder zeventig Nederlanders. Maar de berichtgeving daarover is nu zelf nieuws in de media. Die zelfanalyse laat echter de opvallendste journalistieke veranderingen buiten beschouwing. Daarom hier, zonder enig oordeel uit te willen spreken, een paar frappante verschillen tussen rampenverslaggeving vroeger en nu.

Er is de laatste jaren veel veranderd in de media. Het lijkt bijvoorbeeld volkomen vanzelfsprekend ineens dat identificatie van slachtoffers een belangrijk en speciaal nieuwsitem nu is. In het verleden echter was dat niet of nauwelijks een aandachtspunt. Namen van slachtoffers kwamen ook niet of nauwelijks in de krant. Nu zien we ze, compleet met achternaam, zelfs op de voorpagina. Je kunt ze eventueel zo thuis bellen. Ook foto’s van slachtoffers werden in het verleden uit piëteit met slachtoffers en nabestaanden meestal niet getoond. Nu staan ook die als vanzelfsprekend op de voorpagina. En nabestaanden en overlevenden werden in de regel niet speciaal nog eens benaderd door allerlei journalisten. Nu zien we dat in het ziekenhuis zelfs een kind van 9 jaar gebeld wordt. En wat hij dan zegt is dan zelfs voorpaginanieuws.

“Ruben vertrokken uit Libië”, “Toestel met Ruben geland in Eindhoven”, zo was vandaag weer het BD vervolgnieuws. Verschuift de aandacht van te betreuren doden steeds meer naar de overlevenden of zelfs enige overlevende? En is de berichtgeving over deze ramp weer een nieuwe mijlpaal in die journalistieke ontwikkeling? Het sluit in elk geval min of meer aan bij de Tilburgse berichtgeving over zaken als stadsnatuur en biodiversiteit. Geen woord over de rampen, slachtoffers en verliezen, maar focussen op bijvoorbeeld een speciaal geplant afleidingsboompje. Door dit soort ‘positivisme’ tot in het absurde lijkt ook de recente vliegramp nauwelijks nog een ramp. En dat komt heel mooi uit, want dan hoeven nieuws- en reclame-uitingen niet te worden aangepast.

Historisch gezien is dat misschien nog het meest opvallende: het normale leven gaat gewoon door. Waar is de tijd gebleven dat bij een dergelijke ramp de radioreclame uit de lucht ging, STER spotjes achterwege bleven. Nee, de ramp werd en wordt nu op allerlei manieren gebruikt juist voor reclamedoelen. Van verongelukte reizigers lezen we nog even dat ze van mooie kleren hielden of een passie hadden voor Landrovers. Foto’s van overledenen lijken geplaatst om extra de aandacht te vestigen op reclame voor een uitvaartverzekering. En al in de redactionele kolommen wordt openlijk reclame gemaakt voor reisorganisaties en vliegmaatschappijen die betrouwbaarder zouden zijn en bij het nieuws over de ramp meteen hun advertenties laten plaatsen. De via diverse kranten ineens over de wereld verspreide naam van de enige overlevende werd ook prompt geannexeerd als domeinnaam ten behoeve van reclame via die naam op Internet. Er is de laatste jaren veel veranderd in de media.

voor overzicht per onderwerp van eerdere stukjes (met links)
zie weblogoverzicht:

A tot G G tot M, M tot S en T tot Z