Op de universiteiten is het werk zelf internationaal van karakter geworden. Het valt op dat veel wetenschappers zich zeer betrokken voelen bij internationale netwerken, waar hun onderzoek zin en betekenis krijgt. Voor de waardering van hun werk (in punten) zijn ze afhankelijk van publicaties in Engelstalige, internationale tijdschriften. Veel wetenschappers geven de voorkeur aan onderzoek boven onderwijs. Resultaat is dat hun loyaliteit internationaal gericht is. Terwijl de universiteit geografisch nog steeds in Nederland staat.
Daar wringt iets. Internationalisering zorgt in de praktijk feitelijk voor een vermindering van de loyaliteit aan de eigen omgeving. De lokale universiteit schept slechts de voorwaarden voor internationale wetenschappelijke inzet en is zelf te weinig een levendige academische gemeenschap.
Dit is niet alleen een gevaar voor de universitaire gemeenschap, ook de eigen cultuur komt in het gedrang. Ik maak me zorgen over die eenzijdige gerichtheid op internationale publicaties. Dat terwijl andere belangwekkende zaken -zoals de inbreng in eigen universiteit, belangstelling voor onderwijs voor eigen studenten, of inbreng in het Nederlandse publieke debat- nauwelijks gewaardeerd worden.
Wat het onderwijs aan de eigen studenten betreft, missen de Nederlandse universiteiten een visie op empowerment in een internationale context. De universiteiten willen studenten vaardigheden en kennis bijbrengen en een academische vorming geven, en ze erop voorbereiden om in hun verdere levensloop en – indien mogelijk – binnen verantwoordelijke maatschappelijke posities de goede dingen goed te doen.
Wat mij dikwijls opvalt in internationale uitwisselingen of uitwisselingsprogramma’s is dat bijna geen van de studenten die er aan mee doet, nog verwondering voelt bij de ontmoeting met een andere cultuur. Het afgelopen jaar heb ik individuele en groepen studenten geïnterviewd over de ontmoeting met ‘het vreemde’, lees ‘niet-Nederlandse waarden’ tijdens buitenlandse reizen. Ze bleken binnen de academische setting hier nog nooit vragen over te hebben gehad. Verbijsterend.
Drs. Henri Geerts, Centrum voor Wetenschap en Levensbeschouwing