Na ruim dertig jaar heeft W. Frank Felt, de anonieme bron bij de Watergate affaire die in 1974 leidde tot de val van president Nixon, zich bekend gemaakt. Zijn identiteit zou pas na zijn dood worden onthuld, maar hij besloot op 91 jarige leeftijd eerder van zich te doen spreken. De onderzoeksjournalisten van het Brabants Dagblad die zich bewegen op het vlak van de cultuur moeten het zonder een ‘deep throat’ stellen. Ze zijn aangewezen op de wethouder van cultuur en bij vlagen op het speurwerk van een prominent lid van de SP. Deze meent onder andere dat de gemeenteraad moet oppassen dat het met de investering van 2,6 miljoen EURO in Popcentrum 013 niet dezelfde kant op gaat als met de Tilburgse Kunststichting.De investering van 3 miljoen EURO in de NWE Vorst, een superinvestering volgens het CDA, roept niets dan angst en twijfel op bij de VVD. Ik herinner me nog dat de VVD destijds mordicus tegen de OUDE Vorst was, terwijl voor de totale stichtingskosten van de OUDE Vorst, inclusief aankoop, nieuwbouw van de theaterzaal, restauratie van de villa en renovatie van de kantoorvleugel – alles volgens de toen geldende eisen van het nieuwe bouwbesluit (inclusief veiligheidseisen) – nog geen 3 miljoen GULDEN nodig waren. De gemeente hoefde daar maar 150.000 GULDEN aan bij te dragen, geld dat enige jaren eerder tijdens het voorgaande Partij van den Arbeid regiem was wegbezuinigd in het kader van de promotiecampagne van het zogenaamde Tilburgse model.
In die tijd had de Tilburgse cultuur nog de beschikking over iemand die in staat was met weinig geld veel te doen. Tegenwoordig gaat het andersom. Men verzamelt op basis van open inschrijving lieden die met heel veel geld bijzonder weinig tot stand kunnen brengen. Zo is daar bijvoorbeeld het Kect (Kunst en Educatiecentrum Tilburg) dat 500.000 EURO zegt nodig te hebben voor het klaar maken van een tweedehands schooltje aan het Wilhelminapark, terwijl ze de inventaris van het Duvelhok al ondershands cadeau hebben gekregen. Hoe zit het daar eigenlijk met de offerteprocedure. Voor het geval de mensen het vergeten. De aankoop van het vervallen Duvelhok in 1983 en de restauratie daarvan tot belangrijk rijksmonument in 1984, heeft de gemeente helemaal geen ene cent extra gekost. Het aankoopbedrag groot 175.000 GULDEN en de kosten voor restauratie in eigen beheer (dus zonder bemoeienis van gemeentebestuur of gemeenteambtenaren want die waren er op tegen) bedroegen 865.000 GULDEN die ik had losgekregen bij het Ministerie van Economische zaken voor het inhuren van 25 jonge bouwvakkers in het kader van de werkgelegenheid en 450.000 GULDEN voor de materiaalkosten die terugverdiend zijn door een verbetering van de lopende exploitatie.
Veel mensen denken dat de GULDEN te goedkoop is ingeleverd voor de EURO. Maar als je de huidige gemeentelijke cultuurbegroting bekijkt dan rijst de vraag wat een EURO tegenwoordig in cultureel Tilburg nog waard is. Als je al die enorme investeringsbedragen ziet langskomen, terwijl er nog geen spoor van cultureel resultaat in zicht is, dan krijg je het vermoeden dat de stekker-er-uit-actie van onze cultuurwethouder bij de Tilburgse Kunststichting op 23 juni 2004, op aandringen van de toenmalige gediplomeerde rechtsgeleerde voorzitter die kunstenaars maar lastige lui vindt, hem op het vlak van de onroerend goed speculatie geen windeieren heeft gelegd. Wel in deze orde bedragen uittrekken voor de partij welgevallige culturele vernieuwing – doet allen mee met onze macramé – maar geen maatschappelijk plichtsbesef als het gaat om het behoud van het eigen in dertig jaar opgebouwde cultureel erfgoed (kunstuitleencollectie), laat staan dat er een voorziening voor een sociaal plan vanaf kon voor de 140 ontslagen werknemers als gevolg van het na de actie van de wethouder onafwendbare faillissement.
In bijlage 2 van de nieuwe cultuurnota wordt melding gemaakt van de ambtelijke gesprekken die gevoerd zijn ter onderbouwing van het nieuwe cultuurbeleid. Daarin wordt ook de Tilburgse Kunststichting nog genoemd als gesprekspartner. Toen is natuurlijk door de lieden die de Kunststichting vertegenwoordigden beweert dat kunstenaars geen verstand hebben van organisatie en exploitatie, dat ze zich beter kunnen opsluiten in hun atelier. En als ze daaruit komen braaf educatief moeten gaan wezen of, als ze jong zijn naar de broedplaats moeten gaan. Warempel, op de rand van faillissement bepaalt de Kunststichting dan toch nog het gemeentelijke cultuurbeleid. In ruil daarvoor werden ze enkele maanden later uit hun lijden verlost.
Maar de vork kan ook heel anders aan de steel zitten. Naast het ambtelijke overleg zal er sprake zijn geweest van intensief bestuurlijk overleg, eerst met de voorgaande wethouder van cultuur en nadien met de huidige wethouder van cultuur. Kijk, uit eigen ervaring weet ik dat het geen zin had om met de gemeente over onderhoud van gebouwen te praten, ook niet als er nieuwe wettelijke eisen (arbo, milieu en veiligheid) door de overheid gesteld werden. Zelfs groot onderhoud moest de Kunststichting op voorhand zelf regelen. Daar werd dan ook dagelijks in geïnvesteerd, dikwijls door in eigen vrije tijd de handen uit de mouwen te steken omdat het geld daarvoor immer schaars was.
Onder druk wordt gas vloeibaar. De raad speelde afgelopen maandag duaal op en dus beweerde onze wethouder van cultuur ter redding van zijn aanzien als partner in cultuur-niet-duur, dat er al tien jaar geen onderhoud meer aan de Vorst was gepleegd. Maar daarin vergist hij zich. Je zou zelfs kunnen zeggen dat hij jokt. En zo begin je ook te twijfelen aan de motieven die de wethouder van cultuur ten tonele voerde om een verklaring te geven voor zijn optreden met het daadwerkelijke faillissement van de Tilburgse Kunststichting als gevolg. Over het verloop van de daarop volgende onroerend goed transacties maar niet te spreken. Je zou haast denken dat er toch opzet in het spel is geweest. Veel criminelen worden pas in de kraag gepakt als ze niet meer aan de verleiding kunnen weerstaan om met groot vertoon het geld uit te gaan geven dat eerder onrechtmatig is verkregen. Een diepgaand onafhankelijk onderzoek zou kunnen uitwijzen of daar in dit geval sprake van is. Voorlopig is er niets dan twijfel. Het mistgordijn culturele strip Spoorzone of zelfs met de kwartieren bij elkaar opgeteld tot zowaar een vol uur cultuur in het Tilburg van de toekomst, kan die twijfel niet wegnemen.
Deepthroat zei destijds tegen de journalisten Bob Woodward en Carl Bernstein: “Just follow the money”.